Leita á eyp.fo
Ongi úrslit
Undanfarna síða
Leiting av
Næsta síða
07.12.2023 14:03

Eysturoyingar velja ikki eysturoyingar

Eysturoyingar velja ikki eysturoyingar sambært hagtølum (Mynd: Løgmálaráðið)

(Annar partur av seks greinum um politisk val í Eysturoynni)

Sambært Hagstovu Føroya búðu 54.098 fólk í Føroyum í desember 2022. Av teimum búðu 12.393 (22,9 prosent) í Eysturoynni.

Um umboðanin á Løgtingi var javnt býtt millum gomlu valdømini eftir fólkatalinum, skuldi Eysturoyggin havt millum 7 og 8 av teimum 33 tingfólkunum, sum manna Løgtingið. Men Eysturoyggin hevur bara trý umboð, sum eru beinleiðis vald. Harumframt er ein eysturoyingur varaumboð í løgtinginum fyri eitt av landsstýrisfólkunum. 

12.393 (22,9 prosent) búðu í Eysturoynni í 2022. Vestari armur á Skálafjørðinum (Mynd: Eysturoyarportalurin)

Í landsstýrinum átti Eysturoyggin eftir fólkatalinum at átt tvey av teimum 9, sum manna landsstýrissessirnar, men har situr eingin, ið hevur bústað í Eysturoynni. Tó eru tvey av landsstýrisfólkunum uppvaksin í oynni. 

53 prosent velja fremmand valevni

Men kanska er hetta júst so sum eysturoyingar vilja hava tað, tí um vit hyggja eftir hvussu atkvøðurnar í Eysturoynni býttu seg á seinasta løgtingsvali millum valevni við bústaði í Eysturoy, og valevni við bústaði aðrastaðni í landinum, so sæst týðuliga, at eysturoyingar valdu ikki eysturoyingar. 

Um vit síggja burtur frá teimum, sum settu krossin við sjálvar listarnar, so valdu bara 47 prosent av veljarunum í Eysturoynni eitt valevni, ið hevði bústað í oynni. Allar hinar atkvøðurnar (53 prosent) fóru til valevni, ið búðu aðrastaðni í Føroyum.

Og aftur her síggja vit stóran mun á flokkunum. Veljararnir hjá Sambandsflokkinum vóru teir sum valdu mest lokalt (62,3 prosent í oynni móti 37,7 prosentum til valevni aðrastaðni). Síðani kom Fólkaflokkurin (56 prosent í Eysturoy og 44 prosent aðrastaðni), og á triðja plássi var Miðflokkurin (54,8 prosent í Eysturoy og 45,2 prosent aðrastaðni).

Løgtingið anno 2023 (Mynd: Eysturoyarportalurin)

Hjá hinum flokkunum fór nógv tann størri parturin av atkvøðunum av oynni: 
Tjóðveldi: 34,2 prosent í Eysturoy og 65,8 prosent av oynni.
Framsókn: 30,9 prosent í Eysturoy og 69,1 prosent av oynni.
Javnaðarflokkurin: 27,8 prosent í Eysturoy og 72,2 prosent av oynni.
Sjálvstýrisflokkurin: 27,4 prosent í Eysturoy og 72,6 prosent av oynni.

Út frá hesum kunnu vit siga, at tað at Eysturoyggin er so illa umboðað á Løgtingi og í landsstýri, er eftir ynski frá veljarunum sjálvum. Eysturoyingar velja umboð aðrastaðni heldur enn umboð í oynni.

Í Klaksvík fara færri enn 22 prosent av atkvøðunum útum Norðoyggjar

Um vit samanbera atkvøðurnar í Eysturoynni við til dømis Klaksvík, so var býtið har heilt øðrvísi enn í Eysturoy. Um vit síggja burtur frá listaatkvøðunum, og bara telja persónligu atkvøðurnar við, so fóru 78,1 prosent av atkvøðunum til valevni í Norðoyggjum, meðan 21,9 prosent fóru til valevni aðrastaðni í landinum.

So tað er kanska ikki løgið, at Norðoyggjar, har fólkatalið er gott og væl helvtina av fólkatalinum í Eysturoy, hevur fimm beinleiðis vald umboð á Løgtingi, meðan Eysturoyggin bara hevur trý.

Tølini fyri Eysturoy vísa eisini ein týðiligan samanhang millum, hvussu flokkarnir vanliga standa seg í oynni (møguleikin fyri at fáa lokalt umboð valt), og hvussu atkvøðurnar býta seg millum lokal valevni og valevni aðrastaðni í landinum. Í smæstu bygdunum fara eisini lutfalsliga nógv fleiri atkvøður av oynni, enn í størru bygdunum. Hetta hongur helst saman við, at tá veljararnir kortini ikki síggja nakran møguleika at fáa nakað valevni valt í bygdini, so hevur tað ikki so stóran týdning, hvussu langt burturi valevnið býr. Til dømis fóru 7 atkvøður í Funningi til valevni í Eysturoynni, meðan heilar 29 atkvøður fóru av oynni.  

Eysturoyingar velja umboð aðrastaðni heldur enn umboð í oynni. (Mynd: Tunnil)

Og kanska er hetta ein orsøk til, at so fáar atkvøður í Klaksvík fara útum Norðoyggjar. Har vita veljararnir, at møguleikin er stórur fyri at fáa eitt lokalt umboð valt.

Annar parturEysturoyarportalurin í samstarvi við Helga Abrahamsenjournalist.